ELEGANTIE
V 95, 5: Transmigrare in longinquioris loci domicilium, habitationem mutare
DEFINIZIONE
Cambiare dimora (trasferendosi in un luogo più lontano)
FREQUENZA
Nessuna attestazione.
CORRISPONDENZE
LATINO CLASSICO E TARDO-ANTICO
Forcellini, s.v. transmigro: «Transmigro est in alium locum migro, domicilii causa alio me transfero, habitationem commuto, […] (It. andare ad abitare altrove, mutare paese; […])»; Lewis-Short, s.v. transmigro: «to remove from one place to another, to migrate, transmigrate»; Gaffiot, s.v. transmigro: «passer d’un lieu à un autre, émigrer», «changer d’habitation».
LATINO MEDIEVALE
Transmigrare risulta prevalentemente impiegato nel senso transitivo di “trasferire” o “trasferirsi” in un altro luogo (Papias Elem, s.v. transmigrare: «Transmigrare de loco ad locum, absolutum vel activum»; Johan. Balb. Cath., s.v. transmigro: «ex trans<-> et migro <->gras componitur transmigro <->as <->avi <->are, idest ultra migrare, transire. Psal.: Transmigra in montem sicut passer [Psalm. 10, 2]»; Arnaldi-Smiraglia, s.v. transmigro: «Transferri»). Tuttavia, Papias associa sia a emigro sia a transmigro la medesima definizione di “passare da un luogo a un altro” (Elem., s.v. emigrare: «Emigrare vel transmigrare de loco ad locum transire, absolute vel accusativum transiens»).
LATINO UMANISTICO
Le Ver, s.v. transmigro: «a *trans et *migro .gras componitur Transmigro.gras .gratum – trespasser , oultre aler .i. ultra migrare, transire, de loco ad locum transvolare, transgredi». Nebrija, s.v. transmigro: «mudar casa allende». Perotti lib. 1, epig. 115, 7: «[scil. A migro fit] Transmigro: in longiquiorem locum domicilium habitationem que commuto». Calepino, s.v. migro: «Transmigro, ultra ad habitandum eo: hoc est in longioris loci habitationem muto».
NOTA CRITICA
In definitiva, Eleg. V 95, 5 permette a V. di opporsi all’abitudine linguistica rilevabile in età medievale (con Papias: cfr. Latino medievale) a concepire transmigro come forma analoga a emigro.